Een beschikking is een besluit dat is gericht tot een persoon of een beperkte groep van personen (bijvoorbeeld het verlenen van een vergunning of een subsidie) of een concreet geval (bijvoorbeeld het onbewoonbaar verklaren van een woning).
De Algemene wet bestuursrecht (Awb) geeft in artikel 1:3, lid 2 een negatieve definitie van het beschikkingenbegrip: “Onder beschikking wordt verstaan: een besluit dat niet van algemene strekking is, met inbegrip van de afwijzing van een aanvraag daarvan.”
Een belastende beschikking is een beslissing van een bestuursorgaan die bezwarend is voor degene tot wie zij is gericht. Denk aan een belastingaanslag of een last onder dwangsom.
Een begunstigende beschikking is een beslissing van een bestuursorgaan die rechten of aanspraken geeft. Denk hierbij aan subsidies of vergunningen om bepaalde activiteiten uit te voeren.
Let op, beschikkingen hebben vaak twee kanten. De vergunning om te mogen bouwen is wellicht begunstigend voor de aanvrager, maar belastend voor de buurman die daar overlast van ervaart. Daarnaast is het zo dat de vergunning om te mogen bouwen ook belastende voorwaarden voor de aanvrager kan bevatten. Denk aan bouwvoorschriften die te maken hebben met de veiligheid en het milieu.
Waarom onderscheid?
Het onderscheid tussen begunstigende en belastende beschikkingen is van belang. Aan belastende beschikkingen worden namelijk hogere voorbereidingseisen gesteld (art. 3:2 Awb). Zo is er bijvoorbeeld een wettelijk geregelde hoorplicht in het geval een belanghebbende naar verwachting bezwaren zal hebben tegen een beschikking (art 4:8 Awb).
Een belastende beschikking kent ook hoge motiveringseisen, terwijl in het geval van een begunstigende beschikking een motivering soms in het geheel achterwege kan blijven. De wet stelt namelijk dat een motivering niet nodig is als het bestuursorgaan er redelijkerwijs vanuit mag gaan dat er geen behoefte is aan een motivering (art. 3:48 Awb). Denk bijvoorbeeld aan situatie waarin een vergunning wordt toegekend zonder belastende voorwaarden en zonder belanghebbenden die daar mogelijk bezwaar tegen hebben.
Tot slot is het onderscheid van belang in verband met de bevoegdheid om een beschikking in te trekken. Het intrekken van een belastende beschikking is eerder aanvaardbaar dan het intrekken van een begunstigende beschikking. Voor het intrekken van een begunstigende beschikking moet in ieder geval een expliciete wettelijke grondslag bestaan (zie bijvoorbeeld art. 31 Alcoholwet)